Yayla Yolculuğu

Gün dönümü geldiğinde (21 Haziran) yaylaya çıkış vakti gelmiştir. Yayla, köyün gerçek yaylasının (Çiruğh) Türk-Rus sınırlarının netleşmesi ile Gürcistan topraklarında kalmasının ardından, dönemin idaresi tarafından bir grup Şavşat Köyü’ne Kars ili sınırları içinde tahsis edilen Cenkelek Yaylası’dır. Yaylaya, Suloban ve Meriya’nın kullandığı Velatlar, Taşlıyayla ve Cindağı yaylaları istikametinden veya Boğa Gölü, Mermerler, Kayışkıran, Ziyaret istikametinden gidilebilmektedir. 

Şaşortiler atlarla giderken gençler hayvan sürülerini gütmektedir. Hayvanlar, yaylaya göçün başladığını farkettiklerinde sıra halinde yollara koyulmakta ve her ailenin sürüsü ayrı ayrı yol almaktadır. 

Yaylaya götürülecek yükler öküz arabalarına özenle yüklenir. Yükleme işlemi, yaylada sevki yapımında kullanılacak tahtaların, arabanın iki yanına yatay olarak konularak eşyalar için muhafazalı bir ortam yaratılmasıyla başlar. Arabanın baş tarafına kazan konulur. (Kazana  minderler yerleştirildikten sonra genellikle evin küçük çocuğu iyice giydirildikten sonra kazanın içine konulur.) Diğer alana  ise genellikle kap kacak, süt makinesi, yatak, biraz odun konulur ve arabanın üzeri cecimle kapatılarak iple (sıkılır) bağlanır. Arabalar kafileler halinde geceden yola çıkar. Ay ışığında, gecenin karanlığında ve soğuğunda, mazi cırıltılarıyla müthiş bir manzaradır bu... 

Araba kafilesi, iş makinesi yüzü görmemiş, taşlı yollarda mazilerden gelen inilti sesleriyle yol alır. En büyük korkular, mazinin yanması, mazinin kırılması gibi araç arızalarıdır. Gece yarısı “Mermerler” de mola verilir. Öküzler dinlenmeye bırakılır.Yamaçtan “çekem” toplanır ve meydan ateşi yakılır. Genellikle ev reislerinden oluşan araba “sürücüleri” ateş başında mezağhli konuşmalarala yolculuk anılarını paylaşır. Yemekte ise, yol için yapılmış buğday gevreği ve mermerlerin soğuk suyundan oluşan özel menü vardır.

 İmsakla birlikte tekrar yol koyulunur. Kayışkıran, Sarı Çayır, Ayi Deresi... Doğa harikası dağlar, tepeler aşılır. Yol boyunca henüz tam olarak erimemiş kar kütlelerinin altından akan buz gibi suların aktığı küçük derelerden geçilir, türlü çiçeğin kokusu duyulur.

Yaylanın ilk günü, insan ve hayvan seslerinin biribirine karıştığı bir karmaşadan doğan müthiş bir senfoni yankılanır yaylada. Yerleşme ve alışma telaşıdır bu. Hayvanlar cçoclara salınır. Küçük danalar boylarını aşan otların arasında kaybolur gibidir. 

Yayla işlerini yürütecek kadına “şaşorti” denir. Şaşortiler genellikle evin nineleridir. Bazen de, eltiler sırayla şaşorti olurlar. Hayvanların, danaların eve getirilmesi, otlatılması, ağıla götürülmesi, eve su getirilmesi gibi işlerde şaşortilere yardımcı olmak üzere evin çocukları da yaylaya gönderilir. Bunlara ise “morbet” denir.